Η παλιά Λευκωσία

Διαβάζω για την παλιά Λευκωσία σε εφημερίδες και περιοδικά και μου δημιουργείται κάθε φορά η εντύπωση ότι διαβάζω τον επικήδειο μιας γυναίκας που στο παρελθόν υπήρξε όμορφη και νέα, και τώρα πέθανε γερασμένη και ξεχασμένη. Πολλοί οικειοποιούνται την παλιά πόλη αλλά οι περισσότεροι ούτε ένα βράδυ δεν πέρασαν «εντός των τειχών», έτσι θα γράψω κάποιες δικές μου σκέψεις. Θα γράψω διότι πιστεύω πολύ παρεξηγήθηκε το θέμα.

Πρώτα απ’όλα, η ζωή στην παλιά Λευκωσία δεν θύμιζε ποτέ έργο κουλτουρέ, με ανθισμένα μπαλκόνια και γελαστές οικοκυρές. Ήταν πάντα μικρά στενά σπίτια, με αμφιβόλου αρχιτεκτονικής τάσεως σχήμα, το ένα πάνω στο άλλο, κάποτε συμπαθούσες τον γείτονα σου, κάποτε όχι. Μάλωνε ο γείτονας με τη γυναίκα του και τον άκουε όλη η γειτονιά. Ανύπαρκτη ιδιωτική ζωή. Ναι, υπήρχαν και υπάρχουν πλινθόκτιστα σπίτια, που υπέφεραν και υποφέρουν από υγρασία. Η μισή παλιά Λευκωσία είναι χτισμένη πάνω στην παλιά κοίτη του Πειδιά (μετά από πλημμύρες και λοιμούς αποφασίστηκε να χτιστεί η κοίτη, και όποιος το αποφάσιζε έχτιζε χωρίς άδεια οικοδομής. Ως αποτέλεσμα κανένας πλέον δεν μπορεί να πει με σιγουριά από πού περνά η κοίτη του ποταμού. Τη καταπίνει literally η Γη). Κάθε χρόνο τα σπίτια ήθελαν σοβάτισμα και μπογιάτισμα. Παίζαμε βασιλέα κόβοντας πλιθάρια από τους τοίχους. Τα σπίτια ήταν πάντα ολόμαυρα από τη βρωμιά, το ίδιο και τα «ιστορικά» κτήρια. Κανένα planning δεν υπήρχε. Στον ίδιο δρόμο υπήρχαν οικίες, ξυλουργεία, καφενές, μπακάλης, μέχρι και κατασκευαστής φέρετρων.

Κανόνιζες το πρόγραμμα σου αναλόγως του πότε άκουες την προσευχή του Χότζα από τους δίπλα. Αν την άκουες και ήταν ακόμα νύχτα, ήταν νωρίς να σηκωθείς. Αν την άκουες το πρωί και δεν είχες ήδη βάλει το φαί να ψήνεται άργησες (οι Μάγισσες της Σμύρνης σε αυτό έχουν δίκιο). Αν ήσουν σωστή νοικοκυρά θα πήγαινες 2 φορές της εβδομάδα στη Λαϊκή να ψωνίσεις τα φρούτα και λαχανικά σου από «τους χωρκάτες», τα όσπρια σου από το Ματθαίο και το γάλα γινόταν παράδοση στο σπίτι από γαλατά. Αυτά που περιγράφω δεν είναι αρχαία ιστορία. Τα θυμούμαι. Εκτός τον γαλατά που πέθανε, τα υπόλοιπα ακόμα ισχύουν.

Οι εντός των τειχών Λευκωσιάτες πάντοτε παραπονούνταν για την υγρασία και την έλλειψη χώρου. Με την αύξηση στα αυτοκίνητα, παραπονούνταν και για την έλλειψη παρκινγκ. Το ότι με την εισβολή η πράσινη γραμμή περνούσε πολύ κοντά στα σπίτια τους δεν βοήθησε either. Το αντιλήφθηκα όταν μου το υπέδειξε μια φίλη από τη Λεμεσό που τρομοκρατήθηκε με τη σκέψη να καθόμαστε αραχτές και 10 μέτρα πιο κάτω υπήρχε «το χάος» (η συζήτηση έγινε πριν 15 χρόνια).

Και βεβαίως, άρχισαν να μετακομίζουν προς τα έξω πολύ πριν φθάσουν οι Αράπηδες, οι Κινέζοι φοιτητές, οι Πακιστανοί και οι Ρωσσοπόντιοι. Σε εποχές που καμπαρέ δεν υπήρχε ούτε για δείγμα, οι πουτάνες της Λευκωσίας ήταν alive and kicking. Ούτε οι πουτάνες ενοχλούσαν τους Λευκωσιάτες. Ήθελαν να έχουν κήπο, παρκινγκ για το αυτοκίνητο, κούνγκρενο σπίτι κτλ. Να μπουν στον εικοστό αιώνα.

Αυτά που ακούω για ερήμωση, αλλοδαπούς και πράσινα άλογα, τα βρίσκω άκρως παραπλανητικά από κουλτουριάρηδες που νομίζουν παλιά Λευκωσία είναι τα «Καλά Καθούμενα», «το Αιγαίο» και «το Εναλλάξ». Ή από «Λευκωσιάτες» πρώτης γενιάς που δεν έχουν αποφασίσει ακόμη από πού κατάγονται. Η παλιά Λευκωσία δεν πέθανε και αντιθέτως λέω ότι τώρα σε πολλούς τομείς βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από πριν. Βεβαίως πολλά πράγματα πρέπει να βελτιωθούν. Τίποτα δεν είναι τέλειο. Λίγη υπομονή παρακαλώ.